Leczenie zeza u dorosłych i u dzieci

Tutaj dowiesz się wszystkiego na temat zeza, zaburzeń widzenia obuocznego oraz ich leczenia i terapii.

Kim jestem?

 Nazywam się Marta Barnat – Marcinkowska.

Jestem optometrystą (NO17619), dyplomowaną ortoptystką (0320160), kontaktologiem i terapeutą widzenia.
Specjalizuję się w zakresie doboru pomocy wzrokowych, leczenia zeza, terapii niedowidzenia, terapii akomodacji oraz terapii widzenia zarówno dzieciom jak i dorosłym. Aby mogli oni widzieć lepiej dobieram okulary i soczewki kontaktowe oraz diagnozuję zaburzenia widzenia obuocznego, zaburzenia akomodacji, zaburzenia ruchów oczu (zez), jak również niedowidzenie.

 

Moje WYKSZTAŁCENIE:
Ukończyłam studia magisterskie na kierunku FIZYKA o specjalności OPTOMETRIA na Politechnice Częstochowskiej oraz studium ortoptyczne w Szkole Policealnej Fizjoterapii w Chorzowie na kierunku ORTOPTYKA.
Jestem również autorką artykułów:

• Plaga krótkowzroczności u dzieci
• Z maluchem do okulisty
• Jak wybrać okulary dla dziecka? Optyk radzi
• Dysleksja a zaburzenia akomodacyjne oka u dzieci

 

Moja MISJA:
Najważniejsza dla mnie jest profilaktyka i praca na rzecz rozwoju prawidłowego widzenia.
Z mojej praktyki zawodowej wypłynął wniosek mówiący o tym, że zbyt wiele wad wzroku jest diagnozowanych zdecydowanie za późno. Podczas wizyt często wykrywam, że dzieci nie mają w pełni rozwiniętej koordynacji wzrokowo – ruchowej oraz prawidłowo rozwiniętych funkcji wzrokowych. Dlatego też w swojej pracy zdecydowałam się postawić silny akcent na profilaktykę, wczesne wykrywanie zaburzeń, a co za tym terapię i rozwój sprawności widzenia u dzieci i dorosłych poprzez ćwiczenia wzrokowe.
Misją, która jest mi bliska i którą chcę realizować jest profilaktyka i edukacja.

 

 

 

 

 

Zez - czym jest?

Zez (strabismus) - to choroba polegająca na nierównoległym ustawieniu gałek ocznych. Wiążą się z nią różnego rodzaju zaburzenia widzenia jednoocznego i obuocznego. Aby podkreślić, że nie chodzi tylko o szpecące nierównoległe ustawienie oczu, używa się określenia choroba zezowa.

Zez u dzieci - jak rozpoznać?

Oczy dziecka (dorosłego również) powinny być ustawione równolegle. Małe dzieci zaraz po urodzeniu nie widzą wyraźnie, dlatego czasem może któreś oko uciekać. Jeżeli ten stan utrzymuje się do 3-4 miesiąca warto zwrócić się do okulisty-STRABOLOGA. Powodem zeza może być wada wzroku jednego oka, ale mogą wywoływać go też inne choroby np. guz wewnątrz gałkowy. Jeżeli jednak zez jest wynikiem wady wzroku, można już po ukończeniu sześciu miesięcy zalecić dziecku noszenie okularów.

Jednak zez może uwidocznić się po ukończeniu 3 roku życia, lub wypadku, urazu gałki ocznej w późniejszym okresie. Nieleczony zez może doprowadzić do niedowidzenia, dlatego warto obserwować dzieci w wieku przedszkolnym. Jeżeli siadają blisko telewizora, oglądając przechylają głowę, przysuwają sobie bardzo blisko książki, może to być sygnałem, iż dziecko ma wadę wzroku.

 

Zez - rodzaje:

Stosuje się różne podziały zeza. I tak wyróżniamy:

• jednostronny, gdy stale zezuje to samo oko,
• naprzemienny, gdy zezuje raz jedno raz drugie oko.

 

Ponadto, istnieje podział zeza ze względu na kierunek odchylenia oka i tutaj zaliczamy zez:

• zbieżny (oko odchylone jest w kierunku nosa),
• rozbieżny (oko odchylone w kierunku skroni),
• ku górze,
• ku dołowi,
• skośny.

 Zez - przyczyny:

• nieskorygowana wada wzroku, czyli zaburzenia refrakcyjne;
• niedowidzenie;
• czynniki anatomiczne;
• czynniki związane z unerwieniem mięśni okoruchowych;
• choroby ośrodkowego układu nerwowego;
• czynniki genetyczne.

 Zez - diagnoza:

Diagnostykę rozpoczynamy od wywiadu i ustalenia powodu, dla którego nastąpił zez. Sprawdzamy przyczynę zeza, gdyż to od niej zależy metoda dalszego postępowania i rodzaj indywidualnej terapii wzrokowej. Diagnoza obejmuje badanie wielkości kąta odchylenia oczu od prawidłowego ustawieni oraz parametrów układu wzrokowego. Przy zaburzeniu jakim jest zez nie należy czekać, trzeba działać jak najszybciej po zauważeniu uciekania oka. Dziecku po 6 miesiącu życia fizjologicznie oko nie powinno uciekać.

Wśród badań wykonywanych w trakcie diagnozowania przyczyn zaburzeń widzenia u dziecka ortoptysta wykonuje między innymi:

• ocenę ostrości wzroku do dali i bliży,
• badanie podstawowe wady wzroku oraz diagnostykę pod kątem określenia typu zeza,
• badanie ruchomości gałek ocznych,
• badanie koordynacji wzrokowo-ruchowej,
• badanie zakresu i sprawności akomodacji oka.

Tak przeprowadzone badania pozwalają na odpowiednie dobranie korekcji okularowej i pryzmatycznej poprawiającej sprawność wzrokową dziecka i umożliwiających leczenie zeza i niedowidzenia.

Niedowidzenie - czym jest?

Niedowidzenie (ang. amblyopia, łac./gr. amblyopia) - to znaczne zmniejszenie ostrości wzroku bez organicznej przyczyny (tzn. bez choroby oczodołu, oka, nerwu wzrokowego czy ośrodkowego układu nerwowego). Oko niedowidzące widzi gorzej od zdrowego co najmniej o 2 rzędy na tablicach do badania ostrości wzroku (tzw. tablice Snellena)

Niedowidzenie może powstać w krytycznym okresie rozwoju wzroku i może postępować tylko u dzieci do około 6–8 roku życia. Nasilenie, czyli tzw. głębokość niedowidzenia (inaczej stopień niedowidzenia), zależy od wieku, w którym pojawia się przeszkoda dla obuocznego widzenia. Im młodsze dziecko, tym łatwiej powstaje u niego niedowidzenie.
Niedowidzenie może być spowodowane przez:

• jednostronny zez,
• różnowzroczność,
• ograniczenie używania oka – np. z powodu opadania górnej powieki, zmniejszenia przejrzystości rogówki, zaćmy, długotrwałego zasłonięcia oka opatrunkiem,
• dużą wadę refrakcji, głównie nadwzroczność i niezborność.

Jeżeli w drugim oku nie ma wady wzroku to bardzo trudno wykryć niedowidzenie. Niestety bardzo często zdarza się, że niedowidzenie wykrywane jest dopiero w wieku szkolnym. Dlatego dzieci powinny mieć badany wzrok w jak najmłodszym wieku. Terapia niedowidzenia składa się z wielu etapów: odtłumienia, poprawy ostrości wzroku w oku niedowidzącym, prawidłowej fiksacji i odtworzenia fuzji.

Leczenie zeza - na czym polega?

Jeżeli chcielibyśmy być precyzyjni, to należy bezwględnie zaznaczyć, że nie leczymy zeza, tylko wyprowadzany go funkcjonalnie bez zastosowania leków oraz interwencji chirurgicznych. Zez nie jest tylko problemem mięśni, ale przede wszystkim sposobem, w jaki odczytywane jest przez mózg położenie oczu pacjenta.

To jest przede wszystkim kwestia działania funkcjonalnego mózgu, który jedne funkcje odczytuje prawidłowo, a inne nie zawsze. Co prawda rejestrujemy obrazy za pomocą oczu, ale możemy je zobaczyć dopiero za pomocą mózgu, do którego obraz dzięki oczom dociera.

Leczenie zeza odbywa się poprzez zastosowanie odpowiedniej korekcji oraz włączenie ćwiczeń ortoptycznych. Nieskorygowany zez oprócz braku efektu estetycznego, niesie ze sobą problem braku widzenia obuocznego, a co za tym idzie widzenia przestrzennego.

Ćwiczenia można podzielić na:
1. ćwiczenia ortoptyczne, które stosowane są w leczeniu zeza oraz zaburzeń widzenia obuocznego
2. ćwiczenia pleoptyczne, które stosowane są w leczeniu niedowidzenia.

Zez a wady wzroku:

Zaburzneniom ruchomości gałek ocznych, jakim jest zez, nie musi towarzyszyć krótkowzroczność, dalekowzroczność oraz astygmatyzm. Podczas badań specjalista ustala, jaki jest rodzaj zeza, kąt zeza oraz które mięśnie nieprawidłowo funkcjonują. Określa czy oczy potrafią skupić się na obserwowanym przedmiocie (czyli czy posiadają prawidłową fiksację), czy występuje fuzja, czy prawidłowo działa konwergencja oraz czy jest prawidłowa korespondencja siatkówkowa. Dopiero po ustaleniu tych podstawowych, ale istotnych kwestii, możemy się zabrać za funkcjonalne wyprowadzanie zeza.

Jak funkcjonalnie wyprowadzić dziecko z zeza? Aby wyprowadzić nieprawidłowe ustawienie gałek ocznych (zez) należy zlecić wykonywanie kolejnych ćwiczeń wzrokowych, które pozwolą utrwalić prawidłowe funkcje wzrokowe. Dzięki temu można zapanować nad oczami oraz bez nakładu dodatkowego wysiłku ustawić je prawidłowo, albo nieomal prawidłowo, co także jest sukcesem, ponieważ umożliwia normalne funkcjonowanie, naukę oraz pracę.

Codziennie wykonuje się przygotowane indywidualnie dla danego przypadku ćwiczenia postrzegania, które pomagają ustawić oczy oraz zapamiętać to prawidłowe ustawienie. Bardzo często oprócz ćwiczeń mięśni trzeba przywrócić oraz wypracować prawidłową fiksację oczu lub korespondencję siatkówkową.

Kiedy można i należy rozpocząć terapię zeza?

Jeżeli chodzi o terapię zeza, to możemy o niej mówić tylko wtedy, gdy mamy do czynienia z osobą, która ma zdrowe oczy. Jeśli zez powstał w wyniku jakiejś trwającej choroby, to najpierw trzeba się zająć jej wyleczeniem. Dopiero później możemy przystąpić do treningu wzrokowego.
Jeżeli zdarzy się pacjent, u którego występuje zez dużego stopnia, to może być konieczne zarówno zastosowanie zabiegu operacyjnego, jak i ćwiczeń. Zawsze musimy dany przypadek rozpatrywać całościowo.

Generalnie zawsze, najłatwiej jest osiągnąć sukces w terapii u dzieci. Bardzo dużo zależy to od tego, czy zez wystąpił na skutek porażenia okołoporodowego, czy też pojawił się w późniejszym okresie życia. Zez, który pojawił się po okresie prawidłowego funkcjonowania wzroku jest dużo łatwiejszy do wyleczenia, ponieważ mamy do czego wracać.

ZEZ - pytania i odpowiedzi

Twoje dziecko zezuje? Jego oczy są ustawione niesymetrycznie?
Zatem jak najszybciej znajdź optometrystę lub ortoptystę, który poprowadzi je w terapii widzenia. Pamiętaj - im dłużej trwa ta sytuacja, tym dłuższa i trudniejsza będzie terapia. Czas gra tu ogromną rolę, dlatego dobrze w porę rozpocząć leczenie zeza.

*ceny obowiązują od 1 września 2022

Ortoptysta, optometrysta czy okulista?

Należy zacząć od wyjaśnienia definicji oraz kompetencji poszczególnych specjalistów zajmujących się oczami.
Granice kompetencji specjalistów ochrony wzroku dbających o nasze dzieci są płynne. Rodzic powinien mieć świadomość "Kto jest kim?", by właściwie planować leczenie i rehabilitację swojego dziecka. Zatem ortoptysta, optometrysta czy okulista? Kto jest kim i czym się zajmuje?

1. Ortoptysta - w przeciwieństwie do okulisty czy optometrysty jest w Polsce stosunkowo mało znaną specjalizacją. Ortoptysta jest specjalistą diagnostyki i rehabilitacji zaburzeń widzenia u dzieci, w tym w szczególności problemów koordynacji widzenia, m.in. zeza, zaburzenia akomodacji i widzenia stereoskopowego oraz problemów z niedowidzeniem. W leczeniu optometrysta korzystaja przede wszystkim z metod niefarmakologicznych i nieoperacyjnych.

Głównym założeniem terapii przeprowadzanej przez ortoptystę jest takie wdrożenie soczewek, pryzmatów i indywidualnych ćwiczeń do codziennego życia pacjenta, by możliwa była poprawa sprawności widzenia obuocznego u dzieci bez konieczności przeprowadzania kompletnej operacji. Orto znaczy prosty, a ortoptysta funkcjonuje w rodzicielskiej świadomości jako specjalista od prostych oczu.

2. Optometrysta - czyli osoba, która ukończyła wyższe studia kierunkowe w tym zakresie. Ma tytuł zawodowy magistra i przez 3 lata studiowała optykę (studia licencjackie), a następnie 2 lata optometrię (studia magisterskie). Drugi możliwy kierunek kształcenia to studia podyplomowe na wydziale lekarskim lub innej, wyższej uczelni dla osób z wykształceniem licencjackim w zakresie optyki lub studiów medycznych.

Optometrysta, to podobnie jak okulista, zawód medyczny. Jednak optometryści nie zajmują się wykrywaniem i leczeniem chorób narządu wzroku (takich na przykład jak: jaskra czy zaćma), a diagnozowaniem i korekcją wad wzroku. Należą do nich: krótkowzroczność, nadwzroczność, astygmatyzm czy prezbiopia (starowzroczność). Optometrysta diagnozuje też zaburzenia widzenia obuocznego, takie jak zez, heteroforia (zez ukryty) czy zaburzenia akomodacji (tzw. nastawność oka – dostosowanie się oka do oglądania przedmiotów znajdujących się w różnych odległościach).

3. Okulista -  to w wielkim swkrócie ten, który ma wyższe wykształcenie medyczne. Lekarze okuliści zajmują się rozpoznawaniem i leczeniem chorób oczu. Okulista to lekarz zajmujący się budową, czynnościami, rozpoznawaniem schorzeń i leczeniem oczu. Zdradzę jednak pewną tajemnicę. Program studiów lekarskich przewiduje tylko kilkanaście godzin z zakresu korekcji wad wzroku, optyki i badania refrakcji. Wiedzę o korekcji wzroku okuliści nabywają podczas stażu lub pracując zawodowo, kształcąc się niejako w praktyce. Korekcja wad wzroku nie jest jednak celem wybrania specjalizacji okulistycznej przez lekarzy. Wolą zajmować się diagnostyką i leczeniem chorób oczu. Znamy okulistów, którzy są naprawdę wybitni w korekcji wad wzroku, jednak większość nie specjalizuje się w tej dziedzinie.

Na czym polega terapia widzenia i leczenie zeza u ortoptysty?

Wizyta u ortoptysty i podjęcie terapii zazwyczaj poprzedzone są wizytami u okulisty-strabologa, lekarzy pierwszego kontaktu i często logopedów, którzy starają się wykluczyć inne przyczyny opisanych wyżej objawów. Podczas pierwszego spotkania z ortoptystą również przeprowadza się szereg badań diagnostycznych mających ustalić przyczyny problemów oraz idealny plan przebiegu terapii pozwalający na osiągnięcie optymalnych rezultatów. Pewne jest to, że ortoptyści jako specjaliści podchodzą do samej terapii i leczenia tak, by ani rodzic ani dziecko nie wątpiły w powodzenie terapii widzenia.  Niefarmakologiczna i nieoperacyjna terapia zdecydowanie dobrze wpływa na ich podejście do samego procesu leczenia.

Po zdiagnozowaniu zaburzeń widzenia u dziecka ważne jest, by podjąć terapię ortoptyczną jak najszybciej. Sama terapia jest niczym innym jak zorganizowanym przez specjalistę planem uwzględniającym ćwiczenia rehabilitacyjne wspomagające poprawę funkcjonowania narządu wzrokowego. Dobór idealnej korekcji okularowej będzie tu nie bez znaczenia, bo właśnie z pomocą odpowiednich okularów dziecko będzie miało szansę realnie poprawić swoją sprawność wzrokową.

Na czym polegają ćwiczenia ortoptyczno-pleoptyczne?

Ćwiczenia ortoptyczne polegają na pobudzeniu wyższych ośrodków mózgowych odpowiedzialnych za odbiór bodźców wzrokowych i ruchomość mięśni gałek ocznych. Ćwiczenia te mają na celu prawidłowe ustawienie oczu, poprawę koordynacji całego procesu widzenia obuocznego oraz redukcję rozwijających się niekorzystnych zmian. Ćwiczenia zakładają wyuczenie zdolności wzrokowych tak, aby stały się one automatyczne.

Ćwiczenia pleoptyczne mają na celu przywrócenie prawidłowej ostrości wzroku w przypadku niedowidzenia. Najczęściej stosowaną metodą leczenia niedowidzenia jest zasłonięcie lepszego oka i zmuszenie do podjęcia pracy oka niedowidzącego. Podstawowymi parametrami tej metody jest wiek, rodzaj i stopień niedowidzenia pacjenta. Alternatywną metodą leczenia niedowidzenia jest atropinizacja oka prowadzącego w celu osłabienia jego ostrości widzenia. Włączenie intensywnych ćwiczeń pleoptycznych powoduje zwiększenie efektów pracy oka niedowidzącego.

W jakim wieku dzieci mogą brać udział w ćwiczeniach?

Ćwiczenia ortoptyczno-pleoptyczne skierowane są do najmłodszych pacjentów. Jednak najlepsze efekty ćwiczeń są widoczne u dzieci w przedziale między 5 a 9 rokiem życia. W tym okresie życia dziecka zachodzą najintensywniejsze procesy rozwoju mózgu i kształtuje się fizjologia układu wzrokowego, dlatego też rehabilitacja narządu wzroku może przynieść pożądane efekty.

Niemniej jednak należy podkreślić, że również starsze dzieci mogą brać udział w terapii. One też mają szansę uzyskać prawidłowe efekty procesu rehabilitacyjnego. Pamiętać należy, że ćwiczenia ortoptyczne stosuje się również w przypadku dekompensacji heteroforii (zeza ukrytego), a to może zdarzyć się w każdym wieku.

Przez jaki okres czasu należy wykonywać ćwiczenia, aby przyniosły najlepsze efekty?

Ćwiczenia należy wykonywać seriami przez około 6 tygodni, po których zalecana jest kontrola. Po wizycie kontrolnej najczęściej zlecany jest nowy plan treningowy na kolejny okres czasu. Chcąc uzyskać najlepsze efekty dziecko powinno ćwiczyć codziennie przez około 30 -40 minut. Ćwiczenia powinny być wykonywane w gabinecie jak również w domu pod opieką osoby dorosłej, która będzie pilnować, aby dziecko nie posługiwało się zmysłem dotyku, tylko pobudzało do pracy narząd wzroku. Zarówno leczenie zeza, jak i niedowidzenia wymaga zaangażowania pacjenta, rodziców a przede wszystkim, ortoptysty. Ćwiczenia dają bardzo dużą szansę na wyleczenie, ale tylko w przypadku regularnego i sumiennego ich wykonywania.

Badanie pod kątem zeza - cena

W Optyk Studio w sposób szczególny przyglądamy się oczom dzieci. Takie badanie, dedykowane do najmłodszych, zawiera w sobie badanie funkcji wzrokowych oraz badanie pod kątem zeza. Jest to typowa wizyta optometryczno-ortoptyczna, której koszt w przypadku dzieci do 13 lat wynosi 179 zł*, z kolei u dorosłych 149 zł*. 

*ceny obowiązują od września 2022

Leczenie zeza u dzieci - umów się na wizytę 

Jeżeli Twoje dziecko przejawia objawy wymienione powyżej, a Ciebie jako rodzica niepokoi jakiekolwiek odstępstwo od normy związanej z widzeniem, to nie zwlekaj z wizytą. Koniecznie umów się na badanie i konsultację.

Jeśli pochodzisz z okolic Śląska i Katowic zajrzyj do nas. Przyjmujemy w naszym salonie przy ul. Szarotki 10 w Bielsku-Białej za wcześniejszym umówieniem się na wizytę. Zapraszamy do kontaktu! Lub do zapisu online tutaj: 

ZAPISZ SIĘ NA BADANIE